Magazine

Ramen van verschillende maten en vormen. Een dubbele glazen deur met overkapping, versierd met golvend smeedwerk dat doet denken aan de stengels van een plant. De elegante gevel van het Autrique-huis in het Brusselse district Schaarbeek, trekt als vanzelf de aandacht. Het is een van de eerste Art Nouveau werken van Victor Horta, gebouwd in 1893.      

Het is slechts een van de vele voorbeelden. Brussel, ook wel hoofdstad van de Art Nouveau genoemd, behoort met Wenen, Boedapest en Barcelona tot de belangrijkste Art Nouveau steden van Europa. De stad heeft nog meer dan 500 gebouwen die deze stroming vertegenwoordigen. Zoals Hotel Solvay, het Centraal Station, bibliotheek Solvay en de Britse internationale school van Brussel, maar ook een groot aantal particuliere herenhuizen, het Paleis voor Schone Kunsten (Bozar), het Belgisch Strip Centrum en het Muziekinstrumentenmuseum (MIM).     

Art Nouveau is sterk geïnspireerd door de natuur, de voorliefde voor Japanse kunst en de industrialisatie. De stroming wordt gekenmerkt door het zichtbare gebruik van materialen als ijzer, gietijzer, hout en glas. De vloeiende, bijna levende lijnen in glaswerk, smeedwerk en mozaïeken verwijzen dikwijls naar planten en de natuur. Art nouveau is Gesamtkunst. Architecten ontwierpen niet alleen de buitenkant van een gebouw, maar ook het volledige interieur.

“Als opkomende industriële macht wilde Brussel zich onderscheiden van andere steden”, vertelt Carlos Ramos van stadsvereniging ARAU (Atelier de Recherche et d'Action Urbaines), een van de organisatoren van de biënnale. “Dat deed men met Art Nouveau."

Daardoor was Art Nouveau vooral een modeverschijnsel. De stijl werd in opdracht van de nieuwe aristocratie door veel architecten geïmiteerd. In Brussel door Paul Hankar, Henry Van de Velde, Strauven, Vizzavona, Hamesse, Sneyers, Cauchie en vele anderen.

Na de Tweede Wereldoorlog raakte de stroming uit de gratie. Ramos: "Architecten gingen over op een modernere stijl. Veel Art Nouveau gebouwen raakten in verval en het was te duur ze te renoveren." Vooral in de Brusselse binnenstad werd veel gesloopt voor de bouw van nieuwe kantoren. Toen eind jaren zestig ook het befaamde Volkshuis van Victor Horta niet ontsnapte aan de slopershamer, sloeg de stemming om.

Ook in andere Europese landen ontstonden bewegingen om Art Nouveau gebouwen te redden. De Brusselse autoriteiten werden zich bewust van het belang van de stroming voor het nationale erfgoed en voor de charme van de stad. In de decennia daarna werden steeds meer gebouwen gerenoveerd.

Het woonhuis van Victor Horta is nu een museum en een symbool van zijn werk en zijn stroming. En op veel straathoeken in de Belgische hoofdstad zie je nog steeds de erfenis van deze bloeiende periode. 

Biënnale Art Nouveau en Art Déco: 5 oktober t/m 27 oktober 2013 

« Terug